A. Soạn bài Ai đã đặt tên cho dòng sông (ngắn nhất)
Câu 1 (trang 203 sgk Ngữ văn lớp 12 Tập 1):
- Sông Hương trong phần trên được tác giả miêu tả
+ Tả sự tươi đẹp, thơ mộng của dòng sông
• Như một bản trường ca của rừng già
• Mạnh mẽ qua những dốc thác
• Dịu dàng giữa những đoạn đồi đỏ mơn mởn
+ Sử dụng từ ngữ sáng tạo: như một bản trường ca của rừng già, dịu dàng và say đắm...
+ Sử dụng nhiều phép tu từ: so sánh và nhân hóa:
• Sông Hương đã trải qua như một cô gái Di - gan phóng khoáng và man dại
• Rừng già đã tạo nên một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng...”
- Nét đặc biệt trong lối viết
+ Tác giả đã tạo ra ấn tượng mạnh mẽ với ngôn từ tài hoa, liên tưởng, hấp dẫn về dòng sông lãng mạn này
+ Kết thúc bài viết thể hiện rõ vẻ đẹp của sông Hương, sự sâu sắc trong tâm hồn của nó, đồng thời mở ra những triển vọng cho phần tiếp theo
Câu 2 (trang 203 sgk Ngữ văn lớp 12 Tập 1):
- Phần này tả sông Hương chảy từ vùng núi về đồng bằng và vùng ngoại ô thành phố:
+ Sử dụng ngôn từ tinh tế, phản ánh sự quan sát sắc bén của tác giả
+ Hiểu biết sâu rộng về vị trí địa lý và đặc điểm của dòng sông
+ Sự kết hợp giữa trí tưởng tượng và sự so sánh, tạo nên một hình ảnh thú vị, sinh động
+ Hiểu biết sâu sắc về văn hóa và văn học
Câu 3 (trang 203 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
Khi chảy qua thành phố Huế, sông Hương trở nên vui vẻ và đặc biệt là chậm rãi, êm dịu.
+ Tác giả sử dụng hình ảnh và so sánh sáng tạo:
• Ở phía cuối con đường, sông Hương nhìn thấy chiếc cầu trắng của thành phố, nhỏ bé như những đường viền của mặt trăng non...
• Khúc nhạc chậm rãi, đượm tình yêu dành cho Huế
+ Sông Hương kết hợp với thành phố như một nơi gặp gỡ tình yêu, trở nên vui vẻ, đặc biệt là êm dịu, lãng mạn
+ Tác giả so sánh các đặc điểm của sông Hương với những dòng sông khác: sông Xen, sông Đa - nuýp, sông Nê - va, .......
- Tác giả dành tình cảm đặc biệt cho con sông này, thấu hiểu và cảm nhận được vẻ đẹp của nó
Câu 4 (trang 203 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Tác giả đã nhấn mạnh nhiều đặc điểm của sông Hương, làm nổi bật nét thơ mộng, hoang dã, quyến rũ, lịch lãm, truyền thống của nó
- Góc nhìn độc đáo và phát hiện của tác giả
+ Từ góc độ văn hóa lịch sử truyền thống, tác giả mô tả sông Hương với tính cách độc đáo
+ Tái hiện chân thực hình ảnh lịch sử và phẩm chất riêng của người Huế, đặc biệt là vẻ đẹp dịu dàng, đằm thắm của phụ nữ Huế
+ Góc nhìn đa chiều và cách diễn tả phong phú
Câu 5 (trang 203 sgk Ngữ văn 12 Tập 1):
- Ngòi bút sắc sảo, truyền cảm và tài năng của tác giả trong việc viết bút ký.
- Hiểu biết sâu rộng về lịch sử văn hóa, nghệ thuật...
- Ngôn ngữ phong phú, mềm mại, hình ảnh đa dạng
- Kết hợp các biện pháp tu từ: so sánh, ẩn dụ, nhân hóa...
- Sự kết hợp uyển chuyển giữa cảm xúc và trí tuệ, cá nhân và khách quan.
Luyện tập
- Bị cuốn hút bởi đoạn văn mô tả vẻ đẹp của sông Hương ở nguồn
- Cảm nhận
+ Trong rừng già Trường Sơn, sông Hương tựa như một vẻ đẹp khác lạ, đan xen giữa sức mạnh và dịu dàng, quyến rũ và mạnh mẽ, duyên dáng mà kiên cường
+ sông Hương như một bản trường ca của rừng già, một cô gái Di- phóng khoáng, man dại
+ So sánh mới mẻ, nổi bật sự đối lập của sông Hương
B. Tác giả
- Tên Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh năm 1937
- Quê quán: Huế
- Quá trình hoạt động văn học, kháng chiến
+ Ông học tại Huế hết bậc Trung học, tốt nghiệp trường Đại học Sư phạm Sài Gòn năm 1960 và trường Đại học Huế năm 1964
+ Năm 1966, Hoàng Phủ Ngọc Tường gia nhập chiến khu, tham gia cuộc kháng chiến chống Mỹ bằng hoạt động văn nghệ
+ Ông đã từng giữ chức vụ Tổng thư ký Hội văn học nghệ thuật Trị Thừa - Thiên, là Chủ tịch Hội Văn học Bình Trị Thiên, và Tổng biên tập của tạp chí Cửa Việt
+ Vào năm 2007, ông đã được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.
- Phong cách nghệ thuật:
+ Ông kết hợp một cách tinh tế giữa sự sắc bén của tri thức và sự đa chiều của tư duy, dựa trên kiến thức sâu rộng về triết học, văn hóa, lịch sử, địa lí…
+ Phong cách viết nội tâm, súc tích, và tài năng.
- Các tác phẩm nổi bật:
Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu, Rất nhiều ánh lửa, Ai đã đặt tên cho dòng sông, Hoa trái quanh tôi, Ngọn núi ảo ảnh…
C. Tác phẩm
- Nguyên bản và bối cảnh viết:
- Ai đã đặt tên cho dòng sông? Là một bài bút kí tuyệt vời, viết tại Huế vào ngày 4 tháng 1 năm 1946, được in trong tập sách cùng tên.
- Bài bút kí bao gồm 3 phần, và văn bản thuộc phần đầu tiên
- Thể loại: Bút kí
- Tóm tắt
Bài bút kí của Hoàng Phủ Ngọc Tường kể về một dòng sông thơ mộng được thiên nhiên ban tặng đặc biệt cho xứ Huế lãng mạn. Sông Hương hiện ra với hình ảnh hoang dã của một cô gái Digan, đôi khi lại thể hiện vẻ trữ tình và thơ mộng. Đó cũng là bản chất của một cô gái mạnh mẽ nhưng cũng không thiếu sự dịu dàng và lãng mạn. Dòng sông này không bao giờ lặp lại những cảm xúc của những người nghệ sĩ, dù là từ thời hiện đại hay từ quá khứ xa xưa. Nó là bằng chứng cho vẻ đẹp của cảnh quan và mối liên kết sâu sắc giữa sông Hương với lịch sử, văn hóa của dân tộc, xứng đáng là “dòng sông linh thiêng, nơi sinh ra vẻ đẹp tinh thần của đất nước”.
- Cấu trúc:
+ Phần 1 (từ đầu đến “quê hương xứ sở”): Hồn thơ của sông Hương
+ Phần 2 (phần còn lại): Vẻ đẹp lịch sử, văn hóa và thi ca của dòng sông Hương
- Người kể: Thứ ba
- Ý nghĩa nội dung:
+ Hoàng Phủ Ngọc Tường được xem là “một nhà thơ của tự nhiên” (Lê Thị Hướng). Với những dòng văn say đắm, tài hoa, sâu lắng, tác giả thực sự đã làm phong phú thêm cho bức tranh hồn của vùng đất tự nhiên này.
+ Sông Hương thực sự là “bức tranh sống” của vùng đất tổ quốc. Bài bút kí góp phần nuôi dưỡng tình yêu, lòng tự hào về dòng sông cũng như về quê hương, đất nước.
- Ý nghĩa nghệ thuật:
+ Loại hình bút kí
+ Phong cách văn học nội hướng, súc tích, tinh tế và tài hoa
+ Sức sáng tạo phúc hậu, sự am hiểu sâu rộng trên nhiều lĩnh vực
+ Ngôn từ phong phú, gợi hình ảnh, đậm chất thơ, sử dụng các kỹ thuật tu từ (so sánh, nhân hóa…)
+ Có sự hài hòa đồng điệu giữa cảm xúc và trí tuệ, giữa quan điểm cá nhân và khách quan